• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

O Cyganie i Krzyżakach, czyli początki Suchanina

Patryk Toczyński, Niezwykłe Suchanino
28 sierpnia 2020 (artykuł sprzed 3 lat) 
Dzisiejsze Suchanino widziane z lotu ptaka. Dzisiejsze Suchanino widziane z lotu ptaka.

Dzielnica Gdańska położona nieopodal Śródmieścia, na wzgórzu nad doliną Siedlecką, znana jest jako Cygańska Góra. Czy ta nazwa jest właściwa? Faktycznie znajdują się na jej terenie ulice Cygańska GóraMapka oraz TaborowaMapka. Znajdziemy tu również bardzo urokliwy staw "Cyganka", wzmiankowany już w średniowieczu. W 677. rocznicę pierwszej wzmianki o Suchaninie przyjrzyjmy się historii tej dzielnicy.



Skąd Cyganie w nazwie? Z legendy



Według legendy o Cygańskiej Górze, spisanej przez prof. Jerzego Sampa, tereny lesistego wzgórza za Siedlcami zaczęto tak nazywać w wyniku szczęśliwego zakończenia historii niesłusznego oskarżenia o przestępstwo.

Podejrzanym o koniokradztwo był Cygan, od lat parający się handlem końmi, który miał swoje obozowisko nad stawem na owym wzgórzu.

Według legendy spisanej przez Jerzego Sampa nazwa Cygańska Góra wywodzi się od historii Cygana, niesłusznie oskarżonego o kradzież konia. Według legendy spisanej przez Jerzego Sampa nazwa Cygańska Góra wywodzi się od historii Cygana, niesłusznie oskarżonego o kradzież konia.
Sprawa była o tyle poważna, że przestępstwo kradzieży koni było niegdyś karane śmiercią poprzez powieszenie. Wiele nie brakowało, a ów Cygan nie za swoje winy odpowiedziałby życiem. Szczęśliwie udało mu się oczyścić z zarzutów.

Według autora legenda jest odbiciem starego powiedzenia "Kowal zawinił, a Cygana powiesili".

Rocznica pierwszej wzmianki o Suchaninie



Prawda i historia jednakże jest troszkę bardziej prozaiczna. Pierwsza wzmianka o Suchaninie pochodzi z 28 sierpnia 1343 roku, kiedy to Wielki Mistrz Zakonu Krzyżackiego Ludolf Konig von Wattzau nadał 15 łanów wsi dwóm braciom, Maciejowi z Nanic oraz Nasudzie ze Śmiechowa, spod dzisiejszego Wejherowa. W dokumencie tym Suchanino wzmiankowane jest jako Zochanino oraz Zochanike.

Mapa Suchanina, Plan der Stadt und Situation von Danzig z 1711 rok. Mapa ze zbiorów Wojciecha Gruszczyńskiego. Mapa Suchanina, Plan der Stadt und Situation von Danzig z 1711 rok. Mapa ze zbiorów Wojciecha Gruszczyńskiego.
W latach późniejszych tereny współczesnej dzielnicy wzmiankowane są również jako Czuchanike oraz Suchanke. Z tych ostatnich nazw, w wyniku późniejszych przekształceń językowych w gwarach kaszubskich oraz fonetycznej zmiany przez niemieckojęzycznych gdańszczan, wykształciły się z czasem Zigankendorf (Cygańska wioska) oraz Zigankenberg (Cygańska Góra).

Spolszczenie niemieckiej nazwy



Po II wojnie światowej polska administracja dokonała z kolei bezpośredniego tłumaczenia niemieckiej nazwy, stąd przez kilka lat po wojnie dzielnicę nazywano jako Cyganki.

Fragment mapy Gdańska z 1945 r., na której dzisiejsze Suchanino opisano nazwą Cyganki. Ze zbiorów Marka Zielińskiego. Fragment mapy Gdańska z 1945 r., na której dzisiejsze Suchanino opisano nazwą Cyganki. Ze zbiorów Marka Zielińskiego.
W 1949 roku na mocy Rozporządzenia ministra administracji publicznej z 11 lutego 1949 r. o przywróceniu i ustaleniu nazw miejscowości przywrócono nazwę Suchanino, co było efektem opracowania profesora Stefana Hrabca "Nazwy dzielnic i okolic Gdańska" z 1949 roku. Wedle tego opracowania nazwa dzielnicy jest pochodną nazwy rodowej Suchaniki i pochodzi od imienia Suchana.

Ciekawostką jest, iż nazwa dzielnicy w okresie PRL-u przeszła kolejną niefortunną i nieoficjalną zmianę na Suchonino. Pikanterii całej sprawie dodaje fakt, że nawet instytucje miejskie w swoich dokumentach dzielnicę nazywały Suchoninem, nie wiedząc skąd, na co zresztą zwracała również uwagę ówczesna prasa gdańska.

Fragment artykułu z 1960 roku w "Dzienniku Bałtyckim", którego autor zwraca uwagę na błędne użycie nazwy Suchonino. Fragment artykułu z 1960 roku w "Dzienniku Bałtyckim", którego autor zwraca uwagę na błędne użycie nazwy Suchonino.
Profesor Hubert Górnowicz w swoim opracowaniu z 1978 r. pt. "Nazwy Miast Pomorza Gdańskiego", uważa także że nazwa "Suchanino" jest nazwą osobową i pochodzi od "Suchanek".

Mała dzielnica na górze



Współczesne Suchanino to jedna z mniejszych dzielnic Gdańska - liczy tylko 1,44 km kw. oraz zamieszkana jest przez nieco ponad 10 tys. mieszkańców. Położona jest na Suchańskiej Górze, co jest bardziej poprawną nazwą niż Cygańska Góra. Góra posiada dwa wzniesienia: 85,7 m n.p.m. (okolica przy deptaku na ul. Kamieńskiego) oraz 81,6 m n.p.m. (okolica SP 43).

Czerwoną gwiazdką są zaznaczone oba wzniesienia Suchańskiej Góry - jedno przy szkole podstawowej, drugie przy dzielnicowym deptaku. Czerwoną gwiazdką są zaznaczone oba wzniesienia Suchańskiej Góry - jedno przy szkole podstawowej, drugie przy dzielnicowym deptaku.
Jeśli chcesz wiedzieć więcej:

  1. J. Samp, "Legendy Gdańskie", Gdańsk 2004
  2. P. Samól, "Młode Miasto Gdańsk (1380-1455) i jego patrymonium", Gdańsk 2019
  3. Rozporządzenie ministra administracji publicznej z 11 lutego 1949 r. o przywróceniu i ustaleniu nazw miejscowości
  4. H. Górnowicz, Z. Brocki, "Nazwy Miast Pomorza Gdańskiego", Wrocław 1978


Patryk Toczyński - absolwent Gedanistyki na Uniwersytecie Gdańskim. Autor i prowadzący bloga o historii Suchanina, a także najbliższej okolicy "Niezwykłe Suchanino". Pomysłodawca oraz przewodnik spacerów historycznych po dzielnicy. Autor książki "Zarys Dziejów Suchanina".
Patryk Toczyński, Niezwykłe Suchanino

Opinie (32)

  • no i fajnie (1)

    poproszę więcej takich artykułów.

    • 92 1

    • Rycerz Blizbor, Damroka czy Stolem... też chętnie bym poczytał.

      • 2 1

  • centrum Suchanina (2)

    jest przy stawku.
    Dbajmy o niego

    • 55 2

    • dbają o niego panowie z "mocnym fullem" . To byłby miły zakątek gdyby go zagospodarować, na przykład wyposażyć w ekrany dzwiękochłonne. Niestety natężenie ruchu jest tam bardzo duże i samo zadrzewienie nie wystarczy. Nie lubię ekranów, jednak innego wyjścia nie widzę. I przyciąć krzaczki, co by mocno utrudniło "mocnofullowcom" życie.

      • 2 7

    • Przy stawku konieczna jest naprawa lub ponowne położenie chodnika. Płytki zapadają się i pochylaja w stronę stromego brzegu stawku. Potrzebne jest też oświetlenie, bo jesienią i zimą jest ciemno. Gdyby nie oświetlenie Carrefoura to w ogóle byłoby czarno. Niedawno przy głównej ulicy zmieniono lampy na ledowe i zrobiło się jeszcze ciemniej. Zawsze idąc na przystanek (w stronę Moreny) w deszczu mam dylemat czy iść chodnikiem przy ulicy i być ochlapana przez samochody czy isc po błocie w ciemności po drugiej stronie stawku.

      • 5 1

  • Temat o Cygańskiej Górze już był na portalu Trojmiasto ale ... (1)

    ciekawe jest poszerzenie informacji o okres powojenny.
    Ciesze się, że autor nie tłumaczy się z określenia Cygan, jak to stało się w innym artykule na portalu w przypadku murzyna.

    • 47 3

    • Gdansk czesto pod niemiecka wladza tez zwalczal Cyganów.

      a to jedna z lepszych wiosek gdanskich.

      • 2 4

  • i takie teksty to lubię. (3)

    • 40 1

    • Swietny rysunek, Karolino. (1)

      Według legendy spisanej przez Jerzego Sampa nazwa Cygańska Góra wywodzi się od historii Cygana, niesłusznie oskarżonego o kradzież konia. rys. Karolina Toczyńska

      Czytaj więcej na:
      https://historia.trojmiasto.pl/O-Cyganie-i-Krzyzakach-czyli-poczatki-Suchanina-n148162.html#tri

      • 9 3

      • Kuń

        jaki jest każdy widzi.

        • 7 1

    • Panorama Suchanina

      • 1 1

  • (1)

    Super, że jest ktoś komu w dzisiejszych czasach chce się przybliżać historię i to w taki fajny sposób. Panie Patryku.. Kawał dobrej roboty!!!

    • 62 1

    • Pięknie, od razu widać, że gdzieś w Polsce.

      • 0 0

  • (4)

    Gdańsk zmienił się przez ostatnie dwadzieścia lat. Kiedyś to we Wrzeszczu jak wyglądało? szare kamienice, dachówki sypały się, budynki zniszczone jeszcze po tych powodziach. A dziś zupełnie inaczej wygląda. Podobnie jak Stare Miasto, tylko Stare Miasto o tyle lepiej, że kamienice na Długim Targu były remontowane.
    Gdańsk to jedno z tych takich ciekawszych miast polskich. Już samo to położenie jest jakieś takie... Wzgórza, lasy, tam jakieś bunkry. Tory kolejowe, jednym słowem wszystko poniemieckie.

    • 15 18

    • Mieszkam

      Mieszkam od 1988 roku. wal sie. bez odpowiedzi.

      • 5 2

    • Główne Miasto

      Długi Targ to nie Stare miasto tylko Główne Miasto!!!

      • 0 0

    • Długi Targ to Główne Miasto, a nie Stare Miasto

      • 0 0

    • nie poniemieckie

      te pozostalosci o kotorych mowisz sa gdanskie nie poniemieckie . Czy ktos mowi o porosyjkich budynkach w Warszawie lub Lublinie?

      • 0 1

  • Super historia (4)

    Natomiast nie zmienia to faktu, że Suchanino to najgorszy urbanistycznie układ w Gdańsku, a moim zdaniem jeden z gorszych w skali całego kraju.

    • 5 43

    • Dlaczego tak uważasz? Jest o wiele lepiej zorganizowane wg mnie niż np morena

      • 8 1

    • Osowa

      Zapraszam na osowe

      • 3 0

    • Nie zgadzam się

      Kiedyś też tak myślałem ale mieszkając na Suchaninie przez pewien czas zmieniłem zdanie. Z punktu widzenia użyteczności osiedle (to komunistyczne) jest bardzo dobrze zorganizowane, zwłaszcza biorąc pod uwagę trudne położenie. Z każdego miejsca można dostać się do szkoły, przedszkola, sklepu, przychodni, kościoła bez przechodzenia przez ruchliwe ulice, co jest bardzo ważne zwłaszcza dla dzieci. W centrum osiedla małe centrum handlu, biblioteka, obok przychodnia, duża szkoła z basenem. Ciężko szukać podobnych kompleksowych rozwiązań w nowych dzielnicach. Inna sprawa, że skala budynków jest przytłaczająca, ale tak budowano w tamtych czasach. Z drugiej strony ciekawy jest widok na Suchanino od strony Łostowickiej - architekt naprawdę przemyślał zarówno wielkość budynków jak i ich rozmieszczenie względem siebie, tworząc spójną całość. Gdańsk Południe może pomarzyć o takim spójnym podejściu a szkoda, bo tam były tylko pola, można było zrobić wszystko. A wyszło jak wyszło ...

      • 6 0

    • O drogi Panie

      To jest tylko i wyłącznie pańska opinia. Suchanino architektonicznie jest bardzo ciekawe i praktyczne, mało jest dzielnic, które zawierają w sobie przedwojenna architekturę no i nieodłączny PRL. I cieszy mnie, że jak na razie deweloperzy nie mają tam co robić, najwyżej jakieś małe kwestie. To, co się dzieje na Morenie, Chełmie, Zaspie utwierdza mnie, że dosyć trudne położenie Suchanina to dar. Chętnie bym tam wróciła.

      • 6 0

  • Super artykuł Panie Patryku, oby więcej takich.

    • 20 2

  • Tradycje miejsca

    Brawa dla państwa Toczynskich. Tak się pielęgnuje i buduje tradycje miejsca - Suchanina.

    • 25 1

  • 7 wiekow historii miejsca w którym żyję (1)

    Ulica Taborowa znajduje się w tej historii;tu mieszkam i jestem dumna, że mieszkam na takim ciekawym wzgórzu w pobliżu polodowcowego stawku .
    Dzięki Panu Patrykowi
    inni ,mogą poznać bliżej, historię mojej dzielnicy, która szczyci się długowiecznym życiem w pięknym Gdańsku.
    Dziękuję Panu Patrykowi
    i proszę o więcej ciekawych artykułów o historii mojego miasta :)

    • 19 0

    • raczej, naszej wsi

      • 2 1

1

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Promocja i dyskusja nad książką o historii 318. Dywizjonu Myśliwsko - Rozpoznawczego "Gdańskiego"

spotkanie

Sprawdź się

Sprawdź się

Gdzie w Gdańsku znajduje się Bastion Strzelecki i Bastion Jerozolimski?

 

Najczęściej czytane